۲۰۲۵ مقالات  سال 

پیام اوجالان

"آش پتال" یا آغاز پایان مساله کرد؟

آذر ماجدی

چند هفته پیش وزیر امور خارجه ترکیه تهدید کرد که اگر پ ک ک و وای پی جی سوریه را ترک نکنند، حمله نظامی خواهد کرد. چیزی نگذشت که ابتدا شایعه پیشنهاد صلح اوجالان به ترکیه و درخواست زمین گذاشتن سلاح و انحلال پ ک ک و پس از چند روز در ۲۵ فوریه پیام اوجالان توسط رهبری پ ک ک پخش شد. رهبری حزب به ملاقات اوجالان در زندان رفت و با پیام او بیرون آمد. اوجالان از پ ک ک خواسته است که سلاح زمین بگذارد، خود را منحل کند و در دموکراسی در ترکیه سهیم شود. وی اعلام کرد که دوره تغییر کرده است. دوره "رئال سوسیالیسم" تمام شده است. این باید به پایان جنگ سرد اشاره داشته باشد!

پایان یک دوره یا "آش پتال"

این پیام، اعتراض گرایشی که شاید بتوان آنرا ناسیونالیسم چپ خواند، برانگیخت. آنها با متوسل شدن به مسائل حقوقی عملا این پیام را بی اعتبار خواندند، با این استدلال که زندانی این آزادی را ندارد که مستقلا تصمیم بگیرد، یکی از مسائل مهم سیاسی در ژئوپولتیک منطقه را با استدلال حقوقی عملا دور زده اند. از نظر آنها این حرکت یعنی آش پتال. یعنی پایان یک زندگی و یک حرفه. نابودی خویش را در این پیام می بینند.

این یک مساله حقوقی نیست. سیاسی است. رهبری پ ک ک در شرایط کنونی منطقه تصمیم گرفته یا مجبور شده است که مبارزه پیشمرگایتی را کنار بگذارد. تلاش کند که بعنوان بازیگر رسمی در سیاست منطقه پذیرفته شود و نقش بازی کند. نقش اوجالان صرفا زدن مُهر اعتبار به این پروژه است. همین و بس. این تصمیم اوجالان، بمعنای متکلم وحده نیست. این تصمیم رهبری پ ک ک است که اوجالان باجرا درآورده است. حتی به یک معنا باید گفت که تصمیم رهبری پ ک ک نیز نیست. تصمیم به آنها ابلاغ شده است. آمریکا بهمراه قدرت های درگیر به این تصمیم رسیده اند. پ ک ک نه تنها از قدرت خودمختار در اداره کردستان برخوردار نیست، از قدرت خودمختار در زمینه تصمیم گیری سازمانی نیز بی بهره است. مامور و معذور! 

اما چرا این طرح ضرورت یافته است؟ همانگونه که در مباحث متعدد پیشین اشاره کردیم، خاورمیانه یک تغییر ماهوی را از سر می گذراند. بازیگران سابق یا تعویض می شوند یا در یک ظاهر جدید یا بهتر بگوئیم دکور جدید در صحنه حضور می یابند. اکنون یک سال و نیم است که نتانیاهو از "خاورمیانه جدید" سخن می گوید. سیاستمداران و رسانه های غرب با سکوت و یا کلام از این طرح پشتیانی می کنند.

نسل کشی و پاکسازی ملی در غزه و اکنون ساحل غربی باین منظور آغاز شد و هنوز ادامه دارد. آغاز اشغال لبنان، ویرانی و اشغال سوریه، حکومت جراحی شده داعش/القاعده در سوریه و تهدید ایران بخشی از پروژه خاورمیانه جدید است. عروج عربستان سعودی و شیخ نشین ها بعنوان یک مرکز مهم اقتصادی و سیاسی (یک نمونه از نقش جدید شیخ نشین ها در ژئو پولتیک منطقه، برگزاری اجلاس های سیاسی درباره سوریه، فلسطین و حتی اوکراین در دوحه و ریاض و قدرت نمایی های بن سلمان در رابطه با مسائل منطقه است.) تغییر شکل جنبش اسلامی، از گریم و جراحی داعش – القاعده در سوریه تا فلج کردن حزب الله و حماس و مدرنیزه کردن اسلام عربستان سعودی و شیخ نشین ها همگی عناصر این پروژه جدید و خاورمیانه جدید است. در خاورمیانه جدید مساله کرد نیز باید بازتعریف شود و شکل جدیدی بخود بگیرد. 

مساله کرد پس از پایان جنگ جهانی اول و سقوط امپراطوری عثمانی با مشارکت بریتانیا و فرانسه شکل گرفت. عموما وقتی درباره مساله کرد صحبت می شود، به نقش دولت هایی که مستقیما ستم ملی را اعمال می کنند، ترکیه، عراق، ایران و سوریه اشاره می گردد، کمتر به نقش بانی ایجاد این مساله، بریتانیا و فرانسه اشاره می شود. بریتانیا و فرانسه پس از پیروزی در جنگ و شکست امپراطوری عثمانی "حق" تقسیم و تعیین مناسبات جدید در خاورمیانه را تصاحب کردند. اگر به تاریخ کولونیالیسم و نقش بریتانیا بطور نمونه، نگاه کنید، تکه تکه کردن منطقه بر حسب نژاد، مذهب، قوم و زبان در تمام گوشه ها روی داده است. هندوستان، پاکستان و بنگلادش یک نمونه تراژیک تاریخی است. مردم منتسب به کرد بعمد در چهار کشور تقسیم شدند. 

مساله کرد یا ستم ملی  به اشکال متفاوت در 4 کشور ترکیه، عراق، ایران و سوریه بروز یافته است. در اینجا قصد وارد شدن به تاریخ نیست. اما تعریف متنی که مساله کرد در آن بروز می یابد ضروری است. زیرا هر یک از کشورهای فوق شرایط متفاوتی داشته و موقعیت ناسیونالیسم کرد در آن متفاوت است. 

عراق 

در عراق از سال 1931 آموزش زبان کردی در مدارس آزاد شده است. پس از بمباران آمریکا و موتلفینش، کردستان عراق تحت حمایت آمریکا بعنوان اقلیم کردستان در سال 1992 شناخته شد و از خودمختاری برخوردار گردید. احزاب ناسیونالیست کرد، حزب دموکرات متعلق به خانواده بارزانی و اتحادیه میهنی وابسته به خانواده طالبانی حاکمان کردستان اند. این خودمختاری در سال 2005، پس از برانداختن رژیم صدام توسط آمریکا، رسمیت یافت. این واقعیت که جلال طالبانی از سال 2006 تا 2014 رئیس جمهور عراق بود، گواهی است بر تغییر جایگاه مساله کرد در معادلات ژئو پولتیک و به بازی گرفته شدن ناسیونالیسم کرد توسط آمریکا. با برقراری حکومت خودمختار که دارای پارلمان خود است و آموزش زبان کردی ستم ملی در اقلیم کردستان زدوده شده است. ستم های متعددی بر مردم کردستان تحمیل می شود اما ستم ملی جزء آنها نیست.  

یکی از "فوائد" حکومت "کردی" در کردستان عراق، افشای کامل ماهیت ناسیونالیسم برای توده مردم است. فقر و سرکوبی که طی این سه دهه بر مردم کردستان عراق تحمیل شده است به مراتب بیش از زمان حاکمیت بعث عراق است. قتل های ناموسی تحت ناسیونالیسم کرد از زمان حاکمیت شوونیسم عرب بیشتر بوده است. سرکوب اعتراضات کارگران و معلمان و توده مردم یک گواه دیگر است. بعلاوه، دزدی و بچاپ بچاپ و فساد این احزاب تهوع آور است. دو حزب حاکم بر کردستان عراق به بهترین شکلی ماهیت ارتجاعی، سرکوبگر، دزد و فاسد ناسیونالیسم را افشاء کرده اند. 

ترکیه 

شاید بتوان گفت که مساله کرد در ترکیه بیشترین تنش را در منطقه ایجاد کرده است. جنگ پارتیزانی/ پیشمرگایتی از دهه 80 میلادی به ابتکار پ ک ک آغاز شد. تعداد بسیاری طی 4 دهه بطور مستقیم یا غیر مستقیم در اثر این جنگ، جان باخته اند. دولت شرایط خفقان و سرکوب را به بهانه این جنگ نه تنها در کردستان، بلکه درکل کشور تشدید کرده است. اختلاف میان کرد و ترک و گسترش سرکوب به بهانه مبارزه با تروریسم یک کارت برنده برای دولت ترکیه بوده است. 

جنگ پیشمرگایتی مدتهاست که عبث بودن خود را به نمایش گذاشته است. این جنگ نه تنها موفق به کاهش ستم ملی نشده، بلکه زندگی مردم کردستان را با محدودیت و سرکوب بسیار بیشتری مواجه کرده است. پایکوبی مردم در میدان شهر دیار بکر پس از شنیدن پیام اوجلان شاهد خوبی بر این مدعا است. پایان جنگ مسلحانه ای که بعلت شرایط موجود حفظ ظاهری بیش نیست، بنفع مردم کردستان و کل ترکیه است. در صورت توافق و پایبندی دولت ترکیه، شرایط سیاسی آزاد تر، محدودیت های کمتر و شرایط زندگی و مبارزه سیاسی برای مردم تسهیل می شود. امکان مبارزه علیه دولت فاشیست حاکم بهتر مهیا می گردد. همبستگی طبقه کارگر کردستان و کل ترکیه یک شرط ضروری عقب نشاندن فاشیسم و استبداد در ترکیه و بهبود زندگی برای توده های مردم است.   

فریاد زده می شود: پس مساله کرد چی؟ بستگی دارد که این سوال از کدام منباء نشات می گیرد؛ نقطه عزیمت و هدف کدامست؟ ناسیونالیسم خواهان سهیم شدن در قدرت است. قدرت کامل چه بهتر وگرنه  بخشی از آن: فدرالیسم یا خودمختاری با درجات مختلف استقلال پاسخ ناسیونالیسم به مساله ملی است. و اعتراضات و نقدهایی که از طرف گرایش "چپ" ناسیونالیسم طرح می شود از سر همین سهم در قدرت است.

از نظر کمونیسم کارگری، انسانی ترین و دموکراتیک ترین شیوه، ارائه و ایجاد شرایطی است که مردم کردستان بتوانند در یک رای گیری آزاد نظر خود را مبنی بر جدایی یا زندگی در کنار هم با حقوق برابر اعلام کنند. اجرای نظر اکثریت آراء مساله ملی و ستم ملی را حل می کند. 

"بعنوان یک اصل عمومی، حزب کمونیست کارگری خواهان زندگی مردم منتسب به ملیت های مختلف بعنوان شهروندان آزاد و متساوی الحقوق در چهارچوب های کشوری بزرگ است که سازماندهی صف های قدرتمند کارگری را در عرصه مبارزه طبقاتی تسهیل میکند. با این حال در مواردی که پیشینه ستم ملی و تخاصمات میان مردم منتسب به ملیت های مختلف همزیستی میان آنها را در چهارچوب های کشوری موجود دشوار و مشقت بار ساخته باشد، حزب کمونیست کارگری حق جدایی ملل تحت ستم و تشکیل دولت مستقل از طریق مراجعه مستقیم به آراء خود آن مردم را، به رسمیت می شناسد." (برنامه یک دنیای بهتر).

ناسیونالیسم کرد در ترکیه مجبور یا متقاعد شده است که باید خواست و آرزوی تشکیل دولت مستقل یا خودمختار را کنار بگذارد و از قدرت کشوری سهمی بگیرد. معاملات و مذاکرات بر سر امکانپذیر بودن این شراکت و میزان آن در جریان است. نتیجه این معاملات هر چه باشد تحول کیفی ناسیونالیسم کرد و لذا مساله کرد اجتناب ناپذیر است.

شرایط ژئو پولتیک منطقه تغییرات اساسی کرده است، نقش و قدرت جنبش های مختلف تغییرنموده است. آمریکا پس از جنگ سرد شکست و تسلیم ناسیونالیسم عرب را هدف گرفت و عملا با ویرانی کامل منطقه باین هدف رسید. جنبش اسلامی که توسط خود آمریکا ساخته شد در به شکست کشاندن ناسیونالیسم عرب نقش اساسی داشت. اکنون در شرایط جدید جنبش اسلامی نیز باید شکست خورده و تغییر دکوراسیون دهد. "مساله کرد" هم از نظر آنها بعنوان یکی از منابع ایجاد تنش، تخاصم و جنگ و گریز در منطقه، باید پایان یابد. پیام اوجالان حاصل این شرایط است.

آیا این پایان همچنان به معنای پایان ستم ملی است؟ نه لزوما. اما شرایط زندگی مردم کردستان را بهبود می بخشد و شرایط مناسب تری را برای رفع ستم ملی فراهم می آورد. جنبش ناسیونالیست نه تنها هیچگونه بهبود و پیشرفتی در زندگی مردم ایجاد نکرده بلکه زندگیشان را با معضلات جدی روبرو ساخته است. پایان تخاصم ملی شرایط را برای همبستگی سراسری میان طبقه کارگر و نیروهای چپ و آزادیخوه فراهم می کند و امر سازماندهی یک جنبش وسیع علیه حکومت سرکوب و استثمار فاشیستی حاکم را تسهیل می کند. اکنون این شرایط تا حدودی فراهم شده است. بسیار شکننده است. اما باید کوشید از آن بنفع مردم، بنفع برابری حقوق، بنفع عقب نشاندن فاشیسم حاکم در ترکیه و بنفع مبارزه با ستم ملی بهره جست. 

آیا با انحلال پ ک ک و زمین گذاشتن سلاح، ستم ملی در ترکیه حل می شود؟ بلافاصله، قطعا نه. طی زمان بستگی به بالانس قدرت و اهداف و روش های سازمان های درگیر دارد. اما می توان امیدوار بود که شرایط زندگی مردم در عمل بهتر و مناسب تر خواهد شد. طرح مساله به شکل حل مساله کرد یا جنگ مسلحانه اشتباه است. در این چارچوب عملا با یک جنگ پایان ناپذیر بی حاصل روبرو خواهیم شد. عملا در چهارچوب ژئو پولتیک جهانی و منطقه، کردستان مستقل در معادلات نمی گنجد. بدون یک توافق میان قدرت های جهانی و منطقه چنین هدفی بمعنای آب در هاون کوبیدن است. باید تا آنجا که به مساله ستم ملی مربوط می شود بدنبال اصلاحات و ایجاد همبستگی طبقاتی و اجتماعی میان توده های مردم کردستان و کل ترکیه بود.

در ایران شرایط متفاوت است. ستم ملی به شدت و درجه ترکیه نیست. از نفرت ملی میان مردم کردستان و سایر نقاط ایران نمی توان سخن گفت. خیزش انقلابی دو سال پیش یکی از نمودهای زیبای همبستگی میان مردم کردستان و سراسر ایران بود. این خیزش بیانگر تضعیف قدرت جنبش ناسیونالیسم در کردستان است. ناسیونالیسم کرد طی سالهای اخیر افشاء شده است، یک فاکتور مهم در این روشنگری مشاهده عملکرد حکومت خودمختار در کردستان همسایه است که مورد افتخار و تحسین احزاب و سازمان های ناسیونالیست است.

احزاب ناسیونالیست راست از پیام اوجالان استقبال کرده اند ولی در رابطه با امکانپذیری آن محتاط برخورد نموده اند. خالد عزیزی، سخنگوی حزب دموکرات کردستان، این دستاورد را نتیجه قدرت گرفتن جنبش و مساله کرد ارزیابی می کند. عملا دارند می گویند که قدرت های جهانی و منطقه بالاخره ناسیونالیسم کرد را بعنوان یک شریک، هر چند کوچک، قدرت برسمیت شناخته اند. و آنها از این "دستاورد" شاد و مسرور اند.

خاورمیانۀ جدید این طرح را ایجاب می کند و دارند به اجراء می گذارند. باید منتظر واکنش ترکیه بود. زمین گذاشتن سلاح توسط پ ک ک عملا جریانات ناسیونالیست کرد در ایران را با یک تصمیم تعیین کننده درباره آینده خویش مواجه می سازد. درصورت "آش پتال" پ ک ک، احزاب ناسیونالیست ایرانی نیز مجبور به آش پتال می شوند. کیش اسلحه به یک نوستالژی ناسیونالیستی در قصه های کردی بدل خواهد شد. بطور واقعی جنگ پیشمرگایتی فقط صورت ظاهر است، مثل لوگو. با زمین گذاشتن اسلحه عمر این جنبش به پایان می رسد. بساط شان تعطیل می شود.

ناسیونالیسم کرد در سوریه

سوریه اکنون یکی از نقاط پیچیده معادله مساله کرد است. علیرغم عمق و شدت ستم ملی در سوریه تا پیش از 2011 پیش از خیزش توده ای و جنگ در سوریه جریانات ناسیونالیست در کردستان سوریه بروز خاصی نداشتند. با آغاز تلاش های  آمریکا و غرب برای براندازی دولت اسد، دولت خودمختار در کردستان سوریه شکل گرفت. اخبار منتشره از منطقه، از شکل گیری یک جنبش دموکراتیک و شکل گیری قدرت مبتنی بر سازمان های توده ای، شرکت وسیع زنان و برقراری یک قانون دموکراتیک در روژوا گزارش می کردند. این اخبار امید بخش بود.

اما ظرف مدت کوتاهی خبر ائتلاف ناسیونالیسم کرد، نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) به رهبری مظلوم عبدی با آمریکا انتشار یافت. این حزب و نیروی مسلحش در خدمت آمریکا جنگیدند و برای دزدی نفت سوریه به آن کمک کرده اند. ناسیونالیسم کرد در سوریه به یمن همکاری با آمریکا و نیروهایی که برای رژیم چنج در سوریه می جنگیدند، توانست یک حکومت خودمختار تشکیل دهد. با سقوط اسد و به قدرت رسیدن داعش/القاعده موقعیت این حزب شکننده و مخاطره آمیز شده است. ترکیه به حملات نظامی خود ادامه می دهد و خواهان انحلال و خلع سلاح حکومت خود مختار است. "قسد" از آمریکا و اسرائیل تقاضای کمک و حمایت کرده است. در واکنش اولیه به پیام اوجالان مظلوم عبدی اعلام کرد که این پیام به آنها ربط ندارد. اما روز 11 مارس منتشر شد که این حزب با رهبر داعشی سوریه بر سر ادغام نیروی مسلح حزب در ارتش سوریه به توافق رسیده است.

ناسیونالیسم کرد نه خواست و نه توانایی مقاومت در برابر آمریکا، ناتو و اسرائیل را ندارد؛ حداکثر برای سهم خواهی بیشتر تلاش خواهد کرد. پول و قدرت تنها ملاحظات آنهاست. 

شرایط هنوز شکننده تر و نامعلوم تر از آنست که بتوان در مورد واکنش دولت ترکیه نظر قطعی داد. اما یک چیز مسلم است. پ ک ک منحل و مبارزه مسلحانه بایگانی خواهد شد. ناسیونالیسم کرد سرنوشت خود را خواهد پذیرفت و در ژئوپولتیک جدید هضم می شود. باید کوشید جنبش چپ و کمونیسم و آزادیخواه را متشکل کرد و برای برابری کلیه شهروندان، آزادی کلیه زندانیان سیاسی و رفع ستم و محدودیت های متکی به ستم ملی مبارزه کرد. 

شرایط تغییر کرده است. این تحولات بر جنبش آزادیخواهی و برابری طلبی، جنبش چپ و کمونیست تاثیر می گذارد. باید بر همبستگی هر چه عمیق تر و اتحاد هر چه گسترده تر نیروهای آزادیخواه و پیشرو تاکید ورزید. این وحدت و همبستگی تنها امید مردم منطقه برای رسیدن به یک دنیای بهتر، آزادتر و برابر تر است. وحدت انسانی و طبقاتی باید جایگزین وحدت ملی و مذهبی شود.  

تراژدی اوکراین:

یک جنگ نیابتی، تاراج جانی و مالی

آذر ماجدی

در هفته های اخیر خبر مذاکره برای ختم جنگ اوکراین در صدر اخبار بود. ترامپ با اعلام خواست پایان جنگ و مذاکره با روسیه، در ابتدا موجب خشم دولت های غربی شد، رسانه های بستر اصلی به تکفیر او و این تصمیم پرداختند. مذاکره تلفنی ترامپ و پوتین اولین مرحله رسمی و جلسه میان وزرای امور خارجه آمریکا و روسیه بدون دخالت اوکراین در ریاض، عربستان سعودی، قدم دوم این پروسه بود. در سازمان ملل روز دوشنبه ۲۴ فوریه در سومین سالگرد جنگ، قطعنامه ای در محکومیت آن به رای مجمع عمومی سازمان ملل گذاشته شد که آمریکا و روسیه هر دو به آن رای منفی دادند، در حالیکه دولت های غربی رای شان مثبت بود. این یک رویداد تاریخی در حیات سازمان ملل محسوب می شود، آمریکا و روسیه در مقابل سایر کشورهای غربی. 

پس از یکی دو هفته جنجال اولیه، بحران فی مابین ترامپ و اروپا فروکش کرد. یک هفته فشرده از اقدامات دیپلماتیک و بیانیه های تبلیغاتی، از جمله اجلاس سران کشورهای اروپایی در پاریس و سفر ماکرون و استارمر به واشنگتن را شاهد بودیم. ماکرون علیه تهدید روسیه برای اروپا داد سخن داد، از جمله تهدید منافع اروپا در آفریقا. تنش و هیاهوی اولیه تا حدودی خوابید. استارمر در کنفرانس مطبوعاتی در واشنگتن ترامپ را برای این ابتکار تحسین کرد و اعلام نمود که مساله امینت مهم است. ترامپ هم پذیرفت و گفت که فرانسه هم اعلام تمایل و آمادگی برای ارسال نیرو برای "حفظ صلح" کرده است. زلنسکی روز جمعه با اعلام نیت امضای قراردادی که طبق آن آمریکا و اوکراین مشترکا فلزات کمیاب اوکراین را استخراج و به فروش می رسانند، به واشنگتن سفر کرد. قرار بود که درباره صلح و آتش بس نیز به توافق برسند. اما این ملاقات آنطور که پیش بینی می شد و زلنسکی اعلام کرده بود پیش نرفت. در پایین به آن بازخواهیم گشت. 

مفاد صلح کدامست؟ هنوز طرح پیشنهادی فاش نشده است. اما از اسنادی که درز یافته و همچنین بر مبنای سخنان ترامپ و وزیر دفاع آمریکا در اجلاس ناتو، مساله پیوستن اوکراین به ناتو، امری که مورد مناقشه روسیه با آمریکا و ناتو بوده و روسیه آنرا دلیل حمله به اوکراین اعلام کرده، منتفی است. این خواست اولیه و پایه ای روسیه است. بعلاوه روسیه به مرزهای پیش از ۲۰۱۴ باز نخواهد گشت. یعنی مناطقی که عمدتا روسی زبان هستند تحت کنترل روسیه باقی خواهند ماند. آمریکا نیز اعلام کرده که نیرو برای امنیت به اوکراین اعزام نخواهد کرد. طبق سندی که درز یافته آوریل آتش بس اعلام خواهد شد و جزئیات طرح تا ۹ مه تدوین می شود و ترامپ در فکر سازمان دادن یک کنفرانس بزرگ صلح است. 

خبر آغاز پروسه صلح باعث خشم دولت های اروپایی شد و موجب شادی بخش وسیعی از مردم جهان که سه سال است شاهد یک جنگ خانمان برانداز و ویرانگر بدون هیچ آینده روشنی هستند. پیشنهاد مافیایی ترامپ به زلنسکی برای در اختیار گرفتن نیمی از فلزات کمیاب اوکراین به ارزش حدود ۱ تریلیون دلار، حیرت و اعتراض اولیه دولتمردان و رسانه های بستر اصلی راموجب شد. دولت های اروپایی ادعا کردند که کمک به اوکراین بلاعوض و در دفاع از استقلال و حاکمیت آنست، دفاع از خود در برابر خطر حمله روسیه و برای دفاع از دموکراسی و قس علیهذا است. اما یک هفته نگذشته بود که کاشف بعمل آمد اروپا به این منابع نظر دارد. کمیسر اروپای واحد برای استراتژی صنعتی، استفان سه ژورن روز دوشنبه 24 فوریه در مجمعی که بمنظور گرامیداشت سومین سالگرد جنگ در کیف گرد آمده بود، صریحا اعلام کرد که اروپا به این معادن فلزات کمیاب چشم داشت دارد. توماس راگنیه سخنگوی کمیسیون اروپا بلافاصله اعلام کرد که طرح جدیدی امضاء نشده، بلکه اروپا و اوکراین در سال ۲۰۲۱ قراردادی  تحت عنوان "یادداشت تفاهم" امضاء کرده اند که طبق آن اروپا عملا حق استخراج از این معادن را دارد و فی الحال از آنها بهره برداری می کند. این اعتراف پیش از هر چیز ریاکاری ناتو و دولت های غربی در دفاع دروغین از اوکراین را برملا کرد. نه تنها اروپای واحد مشغول بهره برداری از این معادن است، در ماه مه ۲۰۲۳، یک سال پس از آغاز جنگ، بلاک راک، بزرگترین شرکت مدیریت دارایی در دنیا که آمریکایی است، کنترل ۴۷% اراضی کشاورزی اوکراین را طی قراردادی با زلنسکی در اختیار گرفته است. شرکت آمریکایی کرنل حدود 15 درصد از اراضی کشاورزی اوکراین را از سال ۲۰۱۱ در اختیار داشته و بزرگترین تولید کننده روغن آفتابگردان است.  

هر چند که حقایق پشت تصمیم و تلاش ناتو برای جنگ افروزی و ساختن یک روایت دروغین "روسوفوب" برای میلیتاریزه کردن جامعه پس از سه سال تبلیغات جنگ افروزانه و دامن زدن به آتش جنگ و ممانعت از صلح برای بسیاری آشکار شده است، اما این از پرده بیرون افتادن حقایق پشت پرده، ماهیت تبلیغات و تلاش ناتو را هر چه بیشتر نمایان ساخت. یکبار دیگر نشان داده شد که تفاوت ترامپ با دیگر سیاستمداران و روسای دولت صرفا در شخصیت و نحوه برخورد اوست تا در سیاست و ایدئولوژی. ترامپ اهل دیپلماسی نیست. سر راست می رود سر موضوع. روش قلدر مابانه اش را پنهان نمی کند. این بخش قابل توجهی از دولتمردان را عصبانی می کند چون پته شان را روی آب می ریزد. تمام ژست های دیپلماتیک شان را نقش بر آب می کند. ما این رویکرد را چه در رابطه با غزه و چه اوکراین مشاهده کردیم. بعلاوه، درگیری های بسیاری طی 8 سال اخیر میان ترامپ و رهبری حزب دموکرات پیش آمده است و ترامپ با انگیزۀ یک انتقام شخصی نسبت به دولت بایدن برخورد می کند. (نمونه ای از این خشم انتقام جویانه را در کنفرانس مطبوعاتی ترامپ و زلنسکی در اووال آفیس در کاخ سفید روز جمعه ۲۸ فوریه شاهد بودیم. حمله شدید ترامپ به جو بایدن و پسرش هانتر بایدن که پرونده رشوه گیریش از مقامات اوکراین و دست داشتن در آزمایشگاه های زیستی اوکراین آشکار شد و جو بایدن قبل از پایان ریاست جمهوری هانتر را مورد عفو قرار داد.)

رسانه ها و سیاستمداران ابتدا تلاش ترامپ برای پایان جنگ اوکراین را محکوم کردند. برای مردم اوکراین اشک تمساح ریختند و خواهان جنگ تا پیروزی شدند. اما دیدیم که استارمر در ملاقات با ترامپ ابتکار او را تحسین کرد. سپس در واکنش به مجادله ترامپ و ونس با زلنسکی بخشی از دولت های اروپایی، از جمله کشورهای اسپانیا، بالتیک، سوئد، نروژ، فنلاند، هلند، لهستان، چک و اسلوواکیا حمایت خود را از زلنسکی و ادامه جنگ ابراز کردند. منتهی سه قدرت اصلی اروپا بریتانیا، فرانسه و ایتالیا هنوز واکنشی نشان نداده اند. استارمر نخست وزیر بریتانیا فراخوان یک کنفرانس برای روز یکشنبه ۲ مارس داده است. فضای حاکم بنظر آشفته و پریشان می رسد. از یک طرف هارت و پوت می کنند، از طرف دیگر سعی می کنند با ترامپ همراه شوند. اما تبلیغات ناتو هنوز بر طبل جنگ می کوبد. بنظر می رسد که هیات حاکمه در اروپا این سیاست ترامپ را توفیق اجباری قلمداد می کند. بورژوازی فرصت یافت تا بر طبل روسوفوبیا بکوبد، بر سیاست جنگ افروزانه بدمد و با ایجاد هراس از حمله روسیه فضای میلیتاریزه بر جامعه حاکم کند، بودجه نظامی را به قیمت کاهش وحشتناک حقوق رفاهی توده مردم سرسام آور افزایش دهد. فاشیسم چند قدم دیگر پیشروی داشته است.

نمی توان با قاطعیت از نیت واقعی دولت های ناتو صحبت کرد. بسیاری از مفسرین دست راستی از شکست اوکراین در جنگ صحبت می کنند. روسیه پیشروی بسیاری داشته و هنوز قدرت جنگیدن را چه از نظر انسانی و چه نظامی و مالی داراست. این مساله در مورد اوکراین صدق نمی کند. میلیاردها دلار صرف این جنگ شده، رقم دقیقی از کشته شده ها در دست نیست، حدود یک میلیون نفر تخمین زده می شود. اوکراین عملا با کمبود سرباز مواجه است. بنظر می رسد که جنگ ادامه پذیر نیست. ناتو پیش از این دخالت مستقیم تر در جنگ سخن می گفت. و عملا می بینیم که این دخالت دارد تحت عنوان "نیروی حفظ صلح" انجام می گیرد. آیا روسیه با این پیشنهاد موافقت می کند؟ گفته می شود، پوتین چنین خواستی را رد کرده است.

در این میان سوالات متعددی طرح می شود: آیا جنگ خاتمه می یابد؟ آیا صلح میان روسیه و اوکراین برقرار می شود؟ مناسبات آمریکا و روسیه چه شکلی بخود خواهد گرفت؟ آیا تنش میان آمریکا و اروپا تعمیق می شود؟ آیا موجودیت ناتو در خطر است؟ و بالاخره، در صورت شکست طرح صلح، آیا جنگ جهانی سوم اجتناب ناپذیر خواهد بود؟ اینها سوالاتی است که در فضا در گردش است. 

بنظر می رسد که قطعنامه سازمان ملل نیز مثل روشن کردن چراغ های برج ایفل و یک دقیقه سکوت در پارلمان اروپای واحد تلاش های ظاهرسازانه است. بنظر می رسد که ختم جنگ نزدیک است. اما تا زمان امضای قرارداد نمی توان صد در صد مطمئن بود. در صورت خاتمه، این سوال پیش می آید که عمر این صلح یا آتش بس چه مدت خواهد بود؟ آیا این قرارداد نیز به سرنوشت موافقت نامه مینسک که در سال 2015 با وساطت فرانسه و آلمان به امضاء رسید، دچار نخواهد شد؟ آیا دنیا، روسیه یا اوکراین می توانند به کلمات و امضاء های این دولت ها اعتماد کنند. آیا این یک تنفس در جنگ خواهد بود تا ناتو برای جنگ افروزی بعدی آماده شود؟ اینها سوالات بازی است. 

مطالبه غارتگرانۀ ترامپ یکی از نیت های دولت های غربی برای جنگ افروزی را صریح و روشن آشکار کرد. معمولا برنده در جنگ دست به غارتگری و اشغال می زند. اینجا "حامیان" طرف ضعیف در جنگ دارند ثروت اوکراین را به تاراج می برند. گفته می شود اوکراین حدود ۵ تا ۷ درصد مخازن فلزهای کمیاب دنیا را در اختیار دارد. بدنبال طلبکاری قلدر مابانه ترامپ، آشکار شد که غارت این فلزات بطور رسمی از سال ۲۰۲۱ توسط اروپا آغاز شده است و اکنون ترامپ می خواهد نیمی از این مخازن را در عوض بمب هایی که به اوکراین داده است به جیب بزند. یکی از مسائلی که در این زمینه مورد بحث و شکایت قرار دارد، حاکمیت روسیه به دونتسک و مینسک است که گویی دارای معادن ذغال سنگ و برخی از فلزات کمیاب است.

کنفرانس مطبوعاتی روز جمعه نشان داد که توافق کامل میان ترامپ و اوکراین، بخوان ناتو بدست نیامده است. زلنسکی یک عروسک خیمه شب بازی، مومی در دست ناتو است. همانگونه که در مارس ۲۰۲۲ ابتدا قرارداد صلح با روسیه را امضاء کرد و پس از سفر بروس جانسون به کیف در اعتراض به قرارداد، امضای خود را پس گرفت، اکنون نیز تا توافق کامل ناتو را نداشته باشد، مانور می دهد و بازی در می آورد. رلنسکی بازیگر حرفه ای است که تاکنون میلیون ها دلار به جیب زده است. برخی از مفسرین اعلام می کنند که این مجادله برنامه ریزی شده بوده است. 

این روشن است که بدون آمریکا ناتو نخواهد توانست این جنگ را ادامه دهد. سفر ماکرون و استارمر و نخست وزیر لهستان به آمریکا تلاشی برای رسیدن به یک توافق مشترک است. ترامپ فعلا با پیشنهاد فرانسه و بریتانیا برای ارسال نیروی ناتو برای حفظ صلح اعلام موافقت کرده است. ترامپ در همین کنفرانس مطبوعاتی به زلنسکی گفت، در صورت عدم پایان جنگ با جنگ جهانی سوم روبرو خواهیم شد. احتمال صلح بالاست. جزئیات و دوام آن زیر سوال است. بنظر می رسد که ترامپ قصد دارد این کشمکش را متوقف کند و بر خاورمیانه تمرکز نماید. باحتمال قوی یک بند مورد مذاکره میان آمریکا و روسیه، بیطرفی روسیه در قبال حملۀ اسرائیل و آمریکا به ایران است.  

در فضای بلبشوی حاکم تشخیص دقیق روندها پیچیده است. برقراری صلح، هر چند موقت در اوکراین، یا حرکت در سراشیب جنگ جهانی سوم دو راهی کنونی است. یک خاصیت جانبی مشاجره صلح در اوکراین حاشیه ای کردن اخبار دهشتناک فلسطین و منطقه است. درحالیکه چشمان بسوی اوکراین و روسیه و ترامپ چرخیده است. اسرائیل با وحشی گری بمب های آمریکایی را بر روی مردم منطقه، از غزه و لبنان تا سوریه می ریزد.

مارس ۲۰۲۵

 

آتش بس در غزه

آتش باران در کرانه باختری

آذر ماجدی

بالاخره در 19 ژانویه بعد از هیاهوهای رسانه ای و ژست های دیپلماتیک یک آتش بس 6 هفته ای که در ماه مه برای اولین بار طرح شده بود باجرا درآمد. از زمان اعلام توافق تا عملی شدن آن، اسرائیل ده ها فلسطینی را به قتل رساند و تعدادی منجمله کودک را دستگیر کرد. از روز عملی شدن آتش بس بخش وسیعی از کرانۀ باختری به آتش کشیده شده است. حملات به جنین که مدتی است در جریان بوده گسترش یافته، ده ها نفر کشته و دستگیر شده اند و اسرائیل برق بیمارستان را  قطع کرده است. ستلرها به همراه ارتش وحشیانه به خانه های فلسطینی حمله می کنند و آنها را زنده یا مرده از خانه ها بیرون می کشند. اسرائیل این یورش را "دیوار آهنین"نامیده است؛ دیوار آهنین تزی است که جابوتینسکی یهودی صهیونیست روس در سال 1923 در مقاله ای با همین عنوان در رابطه با ساختن ستلمنت ها در فلسطین طرح و تبلیغ کرده است.  

حکم آتش بس با استقبال و شادی روبرو شد. اما مردمی که به خانه های خود بازگشته اند با وحشتی بی نظیر مواجه شدند. پیدا کردن اسکلت های فامیل و همسایه که در منطقه پرت و پلا شده اند و مواجهه با این کابوس که در زیر خاک و سنگ اجساد بسیاری آرمیده است. شرایط غیر قابل تحمل است. زندگی درون چادرهای درهم تنیده، در میان ویرانی و و خرابی های بمب های خانمان برانداز. شش هفته وقت است تا این بخت برگشتگان را دوباره زیر بمب و آتش بگیرند.

آتش بس یا مرخصی؟

این بیشتر از آنکه یک آتش بس برای سامان دادن به زندگی بمب زده ها باشد، بنظر یک مرخصی کوتاه مدت برای ارتش اسرائیل در غزه است تا بتواند با تمرکز قتل و عام و پاکسازی در کرانه غربی و جنگ و ویرانی و اشغال اراضی بیشتر در سوریه و ویرانی در لبنان را به پیش ببرد. یک خاصیت دیگر آتش بس، هیاهوی تبلیغاتی در رسانه های بستر اصلی و توسط دولتمردان غرب است تا توجه ها از جنایت بی وقفه اسرائیل منحرف شود. این حتی حکم آرامش قبل از طوفان را نیز ندارد، خود طوفان است.

مساله اینجاست که بازگشت ساکنین غزه عملا غیر ممکن است. ارزیابی می شود که حتی اگر سرمایه لازم اختصاس داده شود و هیچگونه کارشکنی از سوی اسرائیل نباشد، بازسازی غزه 15 سال بطول می انجامد. این مردم بخت برگشته طی این 15 سال کجا زندگی خواهند کرد؟ در چادر، پیش بینی می شود. این چادر ها کجا برافراشته خواهد شد؟ هنوز آشکار نشده است. دولت ترامپ از اعزام فلسطینی ها به اندونزی سخن می گوید. تاکنون دولت اندونزی اعلام بی اطلاعی کرده است. ترامپ اعلام کرده که فکر نمی کند آتش بس برقرار بماند. سپس اشاره کرده است که: "غزه یک ناحیه خارق العاده زیبا در کنار دریا است... کارهای بسیاری می توان در آن انجام داد…. قابل زیست نیست. باید بشکل دیگری توسعه یابد.“

 چند روز پس از اعلام آتش بس، داماد ترامپ، جرارد کوشنر سرمایه گذاری خود در شرکت مالی اسرائیلی معاملات املاک ستلمنت ها را دو برابر نمود و ترامپ تحریم ستلمنت ها را لغو کرد. طی سال اخیر تعداد زیادی جلسات معاملات ملکی در آمریکا و کانادا، در سنوگاگ های یهودی تشکیل شده که اراضی اشغالی را به فروش گذاشته است.

غزه از دست رفته است. غزه نیز مثل تمام اسرائیل اشغال و پاکسازی شد. کرانه باختری نیز دارد پاکسازی می شود و ستلرها یکی پس از دیگری خانه های فلسطینی ها را اشغال می کنند. در هفته های اخیر حکومت خود گردان کرانه باختری عملا در خدمت اسرائیل وحشیانه به سرکوب هرگونه مقاومت علیه اسرائیل دست زده است. سرکوب و اخراج فلسطینی های ساکن اورشلیم نیز وسیعا گسترش یافته است. (350 هزار فلسطینی در اورشلیم زندگی می کنند.)

باید پذیرفت که پروژه خاورمیانۀ جدید که سالهاست در حال پیشروی است دارد به مراحل نهایی نزدیک می شود. غزه، کرانه باختری و سوریه کاملا ویران شده اند. بخش وسیعی از لبنان نابود شده است. آمریکا در حال ساختن یک "سفارت خانه"در لبنان است که عملا یک زندان بزرگ با سیاهچال های زیر زمینی برای اسارت و شکنجه است؛ 40 هکتار مساحت این سفارت سیاهچالی است. آمریکا همیشه دولت دوفاکتو در لبنان بوده است. اکنون دیگر رو و جلوی چشم همگان است.

ماسک ها را کنار زده اند!

طی این نسل کشی سیاست ها یا ایدوئولوژی ها تغییر اساسی نکرده؛ اگر به تاریخ ۳۰ سال اخیر بنگرید، هم نظری و هم جهتی حاکم بر هیات حاکمه آمریکا و غرب را بروشنی مشاهده می کنید. نظم نوین را اعلام کردند، سوت آغاز را جمهوریخواهان زدند و بترتیب قدم به قدم آنرا پیاده کرده اند. آنچهاتفاق افتاده کنار زده شدن ریا و پرده پوشی است. رک و صریح نیات شان را اعلام می کنند. آنچه ما 15 ماه است هر روز مشاهده می کنیم، پدیدۀ جدیدی نیست، سیاست این حزب در مقابل حزب رقیب نیست. این سیاست و پروژه سیاسی هیات حاکمه آمریکا و غرب است که از دهه های پیش برنامه ریزی شده و رفته رفته عملی شده است. 

زمانیکه جرج بوش پدر ناقوس "نظم نوین"پلید جهانی را به صدا درآورد، این آینده را نوید می داد. اکنون به یک نقطه زمانی بسیار خطیر و تعیین کننده رسیده ایم. بورژوازی، هیات حاکمه، ماسک ها را کنار زده و با اعتماد به نفس بالایی روایت و گفتارهای فاشیستی خود را بیان می کند. سلام فاشیستی ایلان ماسک یک نمونه از این اعتماد به نفس عنان گسیخته است. اشتباه نیست. پیام روشن عروج فاشیسم در غرب است. 

دیوارهای سرکوب و اسارت بلند تر می شود. آزادی های سیاسی و اجتماعی با سرعتی باور نکردنی جارو می شود. ناقوس جنگ و ویرانی در شیپورها دمیده می شود. تا ویرانی کامل منطقه و پاکسازی آن بمب ها متوقف نخواهد شد. چهره منطقه کاملا تغییر کرده است. "خاورمیانه جدید"بر روی اجساد میلیون ها انسان، کودک و سالمند ساخته خواهد شد. حتی خوش باور ترین ها به این حقیقت تلخ باور آورده اند. در این شرایط خطیر و تاریخ ساز سازمانیابی یک جنبش عظیم عدالت طلبانه و آزادیخواهانه برای عقب نشاندن فاشیسم و نیروی سرکوب امر مبرم روز است. 

24 ژانویه ۲۰۲۵